strona XXII Do Montego docierały coraz gorsze wieści. Bartowie po śmierci swego wodza zaprzestali walki (1271). Sambię przemierzali krzyżowcy wzdłuż i wszerz. Natangia krwawiła i została otoczona. Natangowie cierpieli głód, od lat nie mogli spokojnie zbierać plonów. Kryli się po lasach i gęstwinach. Serce powstania biło jednak w osobie Herkusa. Jego wojsko operowało głównie w rodzinnej ziemi - Stabis Lauks. Tu największy gród ("pils"), przez Niemców zwany Pilzen, stał się wyspą ostatniej nadziei. W 1272 r. nowy mistrz krajowy - Dytryk II z Miśni straszliwie spustoszył Natangię. Doszło też do bitwy o grodzisko. Gród zdobyto, ale Monte, chociaż powtórnie raniony, zdołał się schronić w okoliczne lasy. Urządził tam kryjówkę i podczas gdy jego ludzie poszli w niewolę, on z najwierniejszymi towarzyszami miał zamiar prowadzić wojnę podjazdową. Stało się jednak inaczej. Za jego głowę Krzyżacy wyznaczyli nagrodę i widocznie ktoś wskazał drogę do kryjówki. Obławę zorganizował komtur dzierzgoński Schönburg von Hermann wraz ze swym kompanem Goldbachem von Helwigiem. Obaj z knechtami zapuścili się w głąb puszczy i dopadli Herkusa Monte w chwili, gdy oczekiwał powrotu swych druhów z polowania. Komtur rozkazał niezwłocznie powiesić wodza Natangów na gałęzi jednego z okolicznych dębów. Krzyżacy przebili mu pierś ostrzem miecza, całym procederem chcąc zaświadczyć, że śmierć, którą zgotowali walecznemu Herkusowi, ma okryć go hańbą i złą sławą. Rzecz działa się w stabławskim lesie jesienią 1273 r.
W odległości około 15 km na północny zachód od Górowa Iławeckiego znajdowała się przed II wojną światową wieś, której nazwa pochodziła od "nazwiska" Monte. Były to Montyty, po niemiecku: "Montitten". Wieś położona była nad Stradykiem - strumieniem oddzielającym terytorium plemiennej Natangii od sąsiedniej Warmii. Nazwa osady zapewne nieprzypadkowo nawiązywała do postaci szlachetnego Herkusa. Albo było to pole osadnicze należące do jego rodziny, albo miejsce, w pobliżu którego pojmali go Krzyżacy. |
