Adam Bernard i Taras Hryhorowycz – herosi pośród własnych narodów, ich duchowi przywódcy. Stawali się wieszczącym natchnieniem dla sekwencyjnie nadchodzących pokoleń, gdy te falowały w czasach buntów, szturmów i przełomów. A przecież czczono jednego i drugiego, wznoszono pomniki, w spiżu każąc zastygać kolejnym rocznicom – pietyzm aż nadto jaskrawy. W nimbie dzisiejszej codzienności, to… „kultowe” postacie. Być może oko Opatrzności próbuje dogmatu: na ile Polacy pozostaną z Mickiewicza i na ile Ukraińcom biografia Szewczenki wypełni alegorię ich własnego losu? Czytaj więcej…
Inwigilacja dokonywana przez Służbę Bezpieczeństwa w celu politycznej kontroli społeczeństwa nie wyczerpywała wszystkich zamierzeń Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wobec obywateli PRL. Departament I tego resortu był żywo zainteresowany wykorzystaniem międzynarodowych kontaktów zwykłych mieszkańców do uzyskiwania użytecznych dla siebie informacji. Nazywano to „działaniem z pozycji kraju”. Doświadczeniami i efektami pracy wywiadu cywilnego, bo tak w odróżnieniu od wywiadu wojskowego, określano transgraniczne przedsięwzięcia agenturalne MSW , dzielono się z towarzyszami z KGB. Stamtąd też uzyskiwano wzorce i zapotrzebowanie na konkretną wiedzę operacyjną. Według jakich reguł funkcjonował peerelowski wywiad w latach 80. XX wieku? Jakie miejsce zajmowało w nim oddziaływanie skierowane do wnętrza kraju? Jaki był zakres współpracy Departamentu I z jego sowieckim odpowiednikiem? Odpowiedź przybliżająca te zagadnienia znajduje się poniżej. Czytaj więcej…
„Małkowski jest typowym przykładem anty-inteligenta, karierowicza bez skrupułów, ale jednocześnie człowieka sprytnie odczytującego nastroje społeczne, wszelkie frustracje i niepokoje i wykorzystującego to do politycznych rozgrywek. Syndromem Małkowskiego, tzn. wynaturzenia i spustoszenia moralnego, są m.in. głosy „za”( w obronie Małkowskiego) na forach internetowych. Przecież tam nie padają żadne racjonalne argumenty.”- mówi autor „Apokalipsy w Nytszlo” Bohdan Diakow. Czytaj więcej…
„Władza ludowa”, deklaratywnie troszcząc się o ludzi, z rozmysłem deprecjonowała człowieka – niezależnie od jego pochodzenia. Kolektywne szczęście, do którego zmierzano, nie obejmowało wolności myśli – niezależnie od języka, w jakim myśl tę artykułowano. Jawnie budując socjalizm, potajemnie kontrolowano poczynania obywateli. Istniała cenzura oraz funkcjonariusze i ich współpracownicy zajmujący się inwigilacją. Jak wyglądały efekty pracy agentów Służby Bezpieczeństwa i wedle jakich prawideł działali, można się przekonać, analizując wybrane przykłady. Cytowane dokumenty dotyczą metod stosowanych przez bezpiekę po 1956 r. wobec społeczności ukraińskiej w PRL. Czytaj więcej…
Dwudziestego września minęła rocznica wybuchu największego w dziejach antykrzyżackiego powstania Prusów. Prawie piętnastoletnią batalię bałtyjskiego ludu z przesiąkniętymi ideologią krucjat hufcami europejskiego rycerstwa odczytywać można także jako walkę o wolność i konfrontację z dominującymi wtedy przekonaniami. To jednocześnie prowincjonalny, średniowieczny wątek historyczny, nieupowszechniany, bo przynależny obumarłej gałęzi naszej cywilizacji. Ma on swoich bohaterów i dramaturgię równą odnotowanym przez Homera epizodom z wojny trojańskiej. Prusko – krzyżackie zmagania zostały jednak uwiecznione nie przez poetę, lecz kronikarza dysponującego bardziej siermiężnym piórem zakonnego skrybę – Piotra z Dusburga. Dzieło jego autorstwa jest jedyną pochodnią rozsnuwającą mgły na drodze pomiędzy nami a odległym o 750 lat teatrum wydarzeń. Czytaj więcej…
Organizacja komunistycznej policji politycznej w „Polsce Ludowej” odbywała się z udziałem tzw. „doradców” delegowanych ze Związku Sowieckiego. Tam też uformowano pierwotne kadry bezpieki. Przyjmowani do „resortu”, czyli Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) funkcjonariusze prezentowali zazwyczaj niski poziom wykształcenia. Tak było w latach 50. W kolejnych dekadach starano się, aby oficerowie SB dysponowali wykształceniem średnim i wyższym, natomiast wiedzę specjalistyczną mieli uzyskiwać na specjalnych kursach i w trakcie szkoleń prowadzonych między innymi w Wyższej Szkole Oficerskiej(WSO) w Legionowie. Czytaj więcej…
Życie polityczne PRL determinowały mniej lub bardziej ukrywane sowieckie wpływy. Były one obecne także na niwie ekonomicznej i w aspektach społecznych. W lojalnej pozycji wobec Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego ZSRS (KGB) tkwiła polska bezpieka. Wgląd za parawan „przyjaźni polsko – radzieckiej”, do laboratorium kontaktów na linii Warszawa – Moskwa, pozwala uzyskać wyrazisty obraz „ludowej” Rzeczpospolitej – kraju zarządzanego przez rodzimych komunistów. Ujawnianie tajnych dokumentów to ukazanie ważnych szczegółów. Zdradzają one quasi – kolonialny status socjalistycznej Polski. Czytaj więcej…
Jakimi meandrami kluczyła społeczna empatia zwana „Solidarnością”, że na przełomie lat 70. i 80. XX wieku zbłądziła także do, zdawałoby się już całkowicie nakrytego czerwoną strzechą, Olsztyna? Jaką rolę w transmisji nowej idei odegrała młodzież studencka tutejszej Wyższej Szkoły Pedagogicznej? W jaki sposób na próby kontestacji systemu reagowała SB – tajna firma ochroniarska socjalizmu? Czytaj więcej…
W lipcu 1982 r. nie wypadała żadna z okrągłych rocznic bitwy. Ciszę wokół grunwaldzkich pól przerywał bardziej szum zbożowych łanów aniżeli odgłos proklamowanej w grudniu poprzedniego roku „wojny polsko – jaruzelskiej”. Grunwald był pegeerowską włością. Na skutek upału i imaginacji zaludniały ją postacie widziane wcześniej na olbrzymim płótnie Matejki i ekranie świecącym przeźroczami uruchomionymi przez Aleksandra Forda. Czytaj więcej…
Polityka narodowościowa krajów tzw. realnego socjalizmu wzbudza duże zainteresowanie nie tylko historyków zajmujących się dziejami najnowszymi. Badania realizowane w oparciu o niegdyś zupełnie niedostępne archiwa tajnych służb pozwalają uzyskiwać coraz głębszą wiedzę co do motywów, celów i praktyki politycznej władz komunistycznych w stosunku do mniejszości narodowych. Czytaj więcej…